• مقدمه

یکی از مسائل کلیدی در پیشرفت علمی و فناوری کشور، تأمین منابع مالی مورد نیاز در این حوزه است. در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران، تأمین منابع مالی بر دوش دولت‌ها تحمیل می‌شود و به دلایل عمده، معمولاً به صورت کارا مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. برای تأمین مالی یک دانشگاه روش‌های مختلفی قابل تصور است؛ از جمله اخذ شهریه، دریافت کمک دولتی، انجام پژوهش به سفارش دولت، انجام پژوهش به سفارش صنعت، ارائه بورسیه تحصیلی، ارائه خدمات آزمایشگاهی، و وقف و خیریه. با این وجود عمدة منابع مالی دانشگاه‌ها در ایران از طریق کمک‌های بلاعوض دولتی و یا شهریه تأمین می‌شود.

به راستی بنیاد به تنهایی قادر به تأمین منافع عمومی اجتماعات نخبگانی و تحقق اهداف ترسیم شده نیست و به همین دلیل بهره‌مندی از ظرفیت خیرین حلقه تکمیل‌کننده چرخه توانمدسازی در فرآیند اجرایی‌سازی سند است. فلسفه وجودی نهادها و مؤسسات خیریه و خیرین (در زمینه علمی، مهارتی و پژوهشی)، بهره‌مندی از ظرفیت‌های بالفعل کشور است که با هدف حل مسائل نخبگان و استعدادهای برتر در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کنند.

در این میان جایگاه وقف و کمک‌های خیریه، با وجود کثرت موارد وقفی و خیریه در کشور و صبغة دینی جامعه و سابقه تاریخی این موضوع، در نظام موجود مطلوب تأمین مالی علم و فناوری کشور ناشناخته و کمرنگ است. شرح خدمات کنونی تلاشی برای تدوین سیاست‌های لازم به منظور بستر‌سازی و همگانی کردن وقف و خیریه، در راستای اقدام ملّی «ساماندهی و گسترش پشتیبانی‌های مستقیم و غیرمستقیم مادّی به اجتماع نخبگانی در قالب بورس، جایزه‌های مقطعی و پژوهانه از سوی سازمان‌های دولتی، بخش خصوصی و نهادهای عمومی (وقف خیریه) منطبق با پایش پیشرفت مرحله‌ای و اثرگذاری آنان» (2-1-3) می‌باشد.

یکی از کارکردهای بنیاد تسهیل‌گرایانه و حمایت از اهداف، موضوعات و توسعه همکاری خیرین برای حمایت از افراد مستعد است. با بررسی سند راهبردی کشور در امور نخبگان، نقش بنیاد در این روند، نقش حمایتی و نظارتی خواهد بود. پشتیبانی حمایتی و نظارتی اصلی‌ترین نقش ستاد در سیاستگذاری در حوزه خیریه و وقف با توجه به اقدام‌های ملی 2-1-1 و 2-1-3 سند خواهد بود. مسلّم است که هر چقدر این تحلیل‌ها دقیقتر و منطبق‌ با واقعیت باشند، تأثیر بیشتری بر تصمیم‌گیری سیاستگذاری در خصوص تعامل با خیرین خواهد داشت.

 

به منظور بهره‌مندی از توان و ظرفیت خیرین، ستاد اجرایی‌سازی سند در راستای اقدام ملی 2-1-3 تعامل مؤثر با خیرین را در دستور کار قرار داده است.

استان بوشهر با دارا بودن پتانسیل‌های بسیار به عنوان یکی از استان‌های منتخب طرح انتخاب شد. در این راستا با پیگیری بنیاد نخبگان استان، استفاده از ظرفیت خیرین در قالبی جدید که در این شیوه‌نامه مورد بررسی قرار گرفته تعریف گردید. در طراحی این طرح نکاتی که مورد نظر قرار گرفته‌اند عبارتنداز:

• ترویج و احیاء فرهنگ وقف و خیریه در نظام نخبگانی
• رویکرد حمایتی، تشویقی در اجرای طرح
• استفاده از ظرفیت‌ نهادهای تخصصی- حرفه‌ای
• ایجاد شبکه توانمندسازی مستعدین با اولویت مستعدین نیازمند
• اعتمادافزایی در جامعه خیرین و واقفین در حوزه علم و فناوری

 

 

• فرآیند اجرای طرح جایزه علمی امید آفرین

طرح فوق در این مرحله برای حمایت از حداقل 15 نفر از دانشجویان مستعد استان بوشهر شاغل به تحصیل در دانشگاه‌های تراز اول کشور مورد نظر قرار گرفته است. فرآیند اجرایی طرح در قالب نمودار زیر نشان داده شده است.

 

نمودار 1 – فرآیند اعطای جایزه علمی امید آفرین (بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر)

 

 

3- شیوه‌نامه جایزه علمی طرح امید آفرین استان بوشهر (جایزه علمی بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر)

مقدمه:

بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر یک مؤسسه عام‌المنفعة توسعه محور در استان بوشهر است که بخشی از مأموریت خود را حمایت از دانش‌آموزان و دانشجویان مستعد محروم استان بوشهر تعریف نموده است. این بنیاد قصد دارد هر سال جوایز تحصیلی به تعدادی از دانشجویان مستعد و نخبه اعطا نماید، طوری که این دانشجویان هیچ دغدغه‌ دیگری به جز تحصیل نداشته باشند و با آرامش خاطر به کسب علم و دانش بپردازند و قلّه‌های رفیع علم را فتح نمایند. تا انشاالله پس از فراغت از تحصیل فردی تأثیرگذار در چرخة مدیریت میهن عزیزمان باشند.

اهداف بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر

اهداف این بنیاد در زمینه گستره های آموزش، بهداشت، سلامت و بخش های زیربنایی می باشد که برای نیل به این هدف، سه راهکار زیر در سرلوحه فعالیت ها قرار گرفته است:

1. اعطای بورس تحصیلی و پشتیبانی آموزشی از دانش آموزان و دانشجویان مستعد و بی بضاعت
2. حمایت از اندیشه های راهبردی توسعه استان بوشهر در گستره های زیربنایی
3. حمایت در جهت تقویت زیرساخت های مناطق کمتر توسعه یافته استان بوشهر با تأکید بر بخش های آموزش، بهداشت و سلامت

بخشی از فعالیت های انجام شده در زمینه های فوق شامل:

1. تحت پوشش قراردادن بیش از 80 نفر دانش آموز و دانشجو مستعد کم بضاعت در مقاطع تحصیلی لیسانس، فوق لیسانس و دکترا که هم اکنون مشغول به تحصیل می باشند و 250 نفر نیز فارغ التحصیل و در بخش های مختلف مشغول به کارند.
2. احداث درمانگاه در روستای زلزله زده چاهگاه بخش شنبه شهرستان دشتی و تحویل به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر جهت بهره برداری
3. کمک به مؤسسات خیریه مانند انجمن حمایت از بیماران کلیوی و دیابتی
4. کاشت درخت حرا در ورودی شهر بوشهر جهت احیای محیط زیست و ایجاد زیستگاه پرندگان مهاجر
5. همکاری در چاپ و نشر کتب محققین و مؤلفین استان
6. برگزاری همایش های مختلف با توجه به مسائل مختلف اجتماعی

 

ماده 1- شرایط و ضوابط

1. دانشجویان مستعد متقاضی در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری باید شاغل به تحصیل در دانشگاه‌های دولتی کشور یا دانشگاه های معتبر خارجی مورد تایید وزارت علوم باشند.
2. دانشجویان شاغل به تحصیل در رشته‌های پزشکی، علوم انسانی و هنر باشند.
3. دانشجویان متقاضی بومی استان بوشهر باشند.
4. دانشجویان متقاضی در هر مقطع تحصیلی فقط دو دوره می توانند برنده طرح علمی امیدآفرین شوند.
5. شرایط تحصیلی دانشجو باید به صورت زیر باشد:

1-4- دانشجویان کارشناسی سال دوم، سوم و چهارم باید جزء 10% اول رشته خود باشند.

2-4- دانشجویان کارشناسی ارشد سال دوم باید جزء 10% اول رشته‌های خود باشند.

3-4- دانشجوی دکتری که حداقل یک مقاله ISI و یکی از مدارک زبان انگلیسی IELTS حداقل 6 یا TOFEL حداقل 500 (یا معادل آن بر اساس استاندارد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) داشته باشد.

4-4- دانشجویان پزشکی باید جزو 10 % اول رشته های پزشکی باشند.

5-4- معدل دانشجویان در مقاطع مختلف باید  الف (17 به بالا) باشد.

تبصره 1-بومی استان بوشهر به دانشجویی گفته می شود که خود، پدر و یا مادر وی در استان بوشهر متولد شده باشند و در شناسنامه یکی از آنان محل تولد استان بوشهر ذکر شده باشد و یا محل سکونت وی و خانواده بیش از مدت پانزده سال باشد به طوری که در عرف محلی بومی شناخته شود. تشخیص این امر بر عهده مدیرعامل بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر خواهد بود.

تبصره 2- کلیه دانشجویان متقاضی باید تمام وقت به تحصیل مشغول باشند.

تبصره 3- تمدید جایزه دانشجویان برای سال‌های بعد مشروط به پیشرفت وضعیت تحصیلی فرد در سال‌های بعد است مشابه به سالی که جایزه دریافت کرده است. تمدید جایزه دانشجویان دکتری برای سال‌های بعد منوط به گزارش پیشرفت‌ علمی با تأیید استاد راهنما و ارائه گزارش پیشرفت و رساله دکتری است.

تبصره 4- جوایز بنیاد به نام نخبگان، فرهیختگان و مشاهیر استان بوشهر مزین می‌باشد. بر این مبنا، جایزه دانشجویی در حوزة سلامت، علوم زیستی و محیط زیست به نام «پروفسور ایرج نبی‌پور»، در حوزة ادبیات و علوم انسانی به نام «پروفسور سید جعفر حمیدی» و در حوزة مهندسی به نام «پروفسور محمود مشفقیان» تعریف می‌شود.

تبصره 5- بنیاد رشد علاوه بر جوایز دانشجویی، پژوهانه (گرنت) ویژه پژوهشگران دانش آموخته نیز در همین قالب تعریف و تصویب می نماید. دانش آموختگان متقاضی دریافت پژوهانه باید حداقل 2 مقاله ISI چاپ کرده و پیشنهادیه (پروپوزال) مربوط به یکی از مسائل راهبردی اولویت دار استان بوشهر را تهیه و ارائه نمایند.

 

ماده 2- هیأت مؤسس جایزه

به منظور بررسی سوابق و مدارک افراد متقاضی و انتخاب افراد واجد شرایط، هیأت موسس جایزه به شرح زیر تشکیل می‌شود:

• مدیرعامل بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر (حقوقی)
• رئیس کمیته علمی بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر (به عنوان دبیر)
• رئیس دانشگاه خلیج‌فارس (حقوقی)
• رئیس بنیاد نخبگان استان بوشهر (حقوقی)
• رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر (حقوقی)
• چهار نفر شخص حقیقی به انتخاب بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر

تبصره: در غیاب رؤسای فوق نمایندگان قانونی آنان در جلسه هیأت امناء حضور خواهند یافت.

 

شرح وظایف دبیر هیأت مؤسس به شرح زیر است:

• اعلان فراخوان جایزه در هر سال
• اخذ مدارک و مستندات متقاضیان
• تشکیل جلسه هیأت امناء
• امضای اوراق و اسناد اداری و مالی
• گزارش عملکرد سالیانه اعطای جوایز
• هر گونه وظیفه‌ای که هیأت مؤسس و بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر در چهارچوب این شیوه‌نامه به دبیر تکلیف می‌کنند.

 

شرح وظایف کمیته علمی به شرح زیر است:

• تعریف جوایز به نام مشاهیر استان بوشهر
• بررسی مدارک و سوابق متقاضیان
• تعیین افراد واجد شرایط دریافت جایزه
• بررسی و تصویب گزارش عملکرد مالی اعطای جایزه
• تعیین تعداد ذینفعان جایزه آموزشی و پژوهانه در هر سال
• ارزیابی پیشنهادیه (پروپوزال) متقاضیان دریافت پژوهانه
• پیشنهاد تعیین مبلغ کل جوایز و حمایت‌های سالیانه جهت طرح و تصویب در هیأت مدیره بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر

تبصره 1 - سهمیه سالانه به شرح زیر می‌باشد:

حوزه سلامت، پزشکی، زیست فناوری و محیط زیست: 4 نفر آموزشی و 1 نفر پژوهانه

حوزه ادبیات، مدیریت و علوم انسانی 4 نفر آموزشی و 1 نفر پژوهانه

حوزه فنی مهندسی: 4 نفر آموزشی و 1 نفر پژوهانه

 تبصره 2 – مبلغ تخصیص‌یافته برای جوایز و حمایت‌های سالانه معادل 500 میلیون ریال می‌باشد که در سال‌های بعد به میزان 9 درصد افزایش خواهد یافت.

 

ماده 3- برنامه زمان‌بندی

• فراخوان جایزه در شهریور هر سال اعلام و پرونده‌های داوطلبین تا مهرماه دریافت می‌شود.
• هیأت امناء در آبان تشکیل جلسه داده و پرونده‌های متقاضیان را بررسی می‌کند.
• نتایج انتخاب افراد واجد شرایط دریافت جایزه در آبان هر سال اعلام و مقرری جوایز مهرماه همان سال به مدت یک سال تحصیلی (9 ماه) پرداخت می‌شود.

تبصره – تصمیم گیری درخصوص برنامه زمان بندی و هرگونه تغییر برعهده هیأت علمی می باشد.

 

ماده 4- میزان حمایت

جایزه بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر به صورت جایزه آموزشی و پژوهانه تعریف می‌شود.

مبلغ جایزه آموزشی به صورت زیر می‌باشد:

• دانشجویان کارشناسی ماهیانه 1500000 ریال
• دانشجویان کارشناسی ارشد ماهیانه 2000000 ریال
• دانشجویان دکتری ماهیانه 2500000 ریال

مبلغ پژوهانه ویژه دانشجویان تحصیلات تکمیلی و دانش آموختگان می‌باشد. این مبلغ برای سال 1395 به شرح زیر می‌باشد:

• دانشجویان کارشناسی ارشد 10000000 ریال
• دانشجویان دکتری 20000000 ریال
• دانش آموختگان 30000000 ریال

تبصره 1- پژوهانه یکبار در طول دوره به دانشجو تعلق می‌گیرد.

تبصره 2- دریافت پژوهانه دانشجویی مستلزم تصویب پروپوزال در تحصیلات تکمیلی دانشگاه است.

تبصره 3- موضوعات پایان‌نامه‌های متقاضی پژوهانه باید در راستای حل مسائل استان بوشهر تعریف شده باشد.

تبصره 4-بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر در راستای همکاری و استفاده از دانش نخبگان و دانش پژوهان، به طرح ها و پروژه های خاتمه یافته و منتج به نتیجه در حوزه توسعه استان پس از طرح در کمیته علمی و تایید آن، با اولویت جایزه پژوهشی در قالب طرح های دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری بر اساس مبالغ مندرج در ماده 4 میزان حمایت و تبصره 6 همان ماده اقدام می نماید.

تبصره 5- دانشجویان متقاضی می توانند برای هر دو جایزه آموزشی و پژوهشی اقدام نمایند.

 

این شیوه نامه در 4 ماده و 15 تبصره در تاریخ 95/7/7 به تأیید هیأت مدیره بنیاد رشد و اندیشه سازندگی استان بوشهر رسیده و از این تاریخ قابل اجرا می‌باشد.